La teneur du dossier professionnel de Nicolas Chopin dans le
livre de Stanislas Pereswiet-Soltan (Stanisław Pereświet-Sołtan) : le texte
polonais
Classement : Questions biographiques ; documents ; Nicolas Chopin
Ceci est la suite de la page Le dossier professionnel de Nicolas Chopin 1) Ladaique dans laquelle je
transcris le dossier tel qu’il apparaît dans la thèse de Gabriel Ladaique (Les
Ancêtres paternels de Nicolas Chopin, tome 2, annexe N)
Ci-dessous, la transcription de l’original (en polonais ; traduction sur une page spécifique)
utilisé par Gabriel Ladaique, tiré d’un ouvrage consacré à Frédéric Chopin :
Référence
*Listy Fryderyka Chopina do Jana Bialoblockiego, Varsovie, Wydawnictwo Zwiazku narodowej
polskiej mlodziezy akademickiej,1926 (Lettres de Frédéric Chopin à Jean
Bialoblocki, Edition de l'Union nationale polonaise de la jeunesse étudiante)
Stanislas Pereswiet-Soltan (Stanisław Pereświet-Sołtan)
Il fait partie d’une famille noble relativement
importante ; un ancêtre homonyme (1756-1836) a joué un rôle militaire et politique dans les années 1780-1810.
Un autre homonyme plus récent a écrit plusieurs livres sur
les techniques de construction.
La documentation concernant précisément l’éditeur des
Lettres à Bialoblocki est quasi nulle. Il n’est répertorié sur Internet que
pour ce livre.
Historiographie du dossier
Le dossier professionnel de Nicolas Chopin, établi en 1837,
a été retrouvé suite à la restitution par la Russie (soviétique) à la Pologne
des archives ministérielles du royaume de Pologne, confisquées dans les années 1860, après la guerre russo-polonaise de 1920 et le traité de Riga (18
mars 1921).
Ce dossier a été publié peu après par Stanislas
Pereswiet-Soltan, sous forme dactylographiée alors que l’original du
dossier était évidemment manuscrit.
C’est grâce à ce dossier que l’on connaît
le lieu de naissance précis de Nicolas Chopin : Marainville (Marainville-sur-Madon, Vosges) ; cela a
permis à Edouard Ganche de retrouver son acte de baptême, bien que la date
indiquée dans le dossier soit inexacte : « 17 avril 1770 » au
lieu de « 15 avril 1771 ».
Il est probable que l’original utilisé par Pereswiet-Soltan a
été détruit (peut-être pendant la Seconde Guerre mondiale) et que sa transcription
soit la seule trace qui en reste.
En effet, c’est l’édition de Pereswiet-Soltan
que reproduit et traduit Gabriel Ladaique dans sa thèse.
Les tableaux de Pereswiet-Soltan
Les états de service de Nicolas Chopin sont présentés sur
trois pages, sous forme de deux tableaux nettement séparés, marqués
« a » et « b ». Mais je pense qu’on peut aussi séparer le tableau
de la troisième page, dont le colonnage est différent.
Le second tableau comporte deux colonnes essentielles :
1) les évolutions de la carrière de Nicolas Chopin (numéros
1, 2, etc.)
2) les pièces justificatives (lettres A, B, etc.).
Pereswiet-Soltan ne les met pas nettement en relation
(contrairement à Gabriel Ladaique). Dans ces conditions, il me semble qu’on
peut rétablir un ordre plus satisfaisant que celui proposé par Ladaique en reliant les deux documents C à l’étape 4.
On peut supposer que la présentation « floue » de Pereswiet-Soltan
correspond à celle de l’original.
On remarquera d’ailleurs que Pereswiet-Soltan a corrigé ce
qu’il estime être une erreur dans son original (note 1).
Un autre problème (plus simple) est relatif à la démission
de Nicolas Chopin : elle n’apparaît qu’à travers la colonne « pièces
justificatives » alors qu’elle constitue aussi une étape de carrière (qui
aurait dû apparaître comme n° 13).
Etat des services de Nicolas Chopin
Je reproduis les tableaux en indiquant les colonnes, mais
sans les transcrire formellement.
Entre crochets : éléments explicatifs
La pagination correspond à celle du livre de
Pereswiet-Soltan, photocopié par Ladaique.
L'indication -o remplace généralement ° : 1-o signifie 1°.
L'indication -o remplace généralement ° : 1-o signifie 1°.
Texte
« [Premier tableau, page 13 : vue d’ensemble]
a) [Sans titre]
[Colonne 1] Numer rodowodu*
*98
[Colonne 2] Imię, nazwisko, miejsce i data urodzenia
*Imię Mikołaj. Nazwisko Chopin. Syn Franciszka i Małgorzaty.
Stanu miejskiego. Urodził się w wsi Marainville we Francji. Dnia 17 kwietnia
1770 r.
[Colonne 3] Data wejścia w służbę oraz daty mianowań, translokacyj, dymisji i powrotu do służby; w każdym respective stopniu, aż do dnia przybycia do tegoż Pulku
*1812, stycznia 1-o., profesor języka i literatury
francuskiej w Szkole Artylerji i Inżynierji.
*1820, 1-o. listopada, w tymte stopniu w Szkole Wojskowej
Aplikacyjnej
[Colonne 4] Żonaty lub nie, czy ma dzieci
*Żonaty ma 1 syna i dwie córki.
[Second tableau, page 14]
b) Wykaz stanu zasług J. P. MIKOŁAJA CHOPIN, b. profesora
Liceum Warszawskiego i b. Szkoły aplikacyjnej.
[Colonne 1] Imię, nazwisko i wiek
Mikołaj Chopin urodzony dnia 17 kwietnia 1770 r., lat 66 skończonych.
[Colonne 2] STAN SŁUŻBY [et colonne 3] ] DOWÓD
1-o. Dnia 1. paźdz. r. 1810 mianowany kolaboratorem
przy Liceum Warszawskiem
A. Świadectwo Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i
Oświecenia Publicznego z d. 3 września 1829.
2-o. W r. 1812*)1 mianowany profesorem języka
francuskiego w Szkole Artylerji i Inżenierów
B. Reskrypt Ministra Wojny b. Księstwa Warsz. z dn. 12 marca
1812 r. N° 341. Dowód sub lit. A.
3-o. Dnia 1-o. czerwca 1814 r. mianowany profesorem języka
francuskiego w Liceum Warszawskiem z płacą złp. 3000.
4-o. W r. 1820 mianowany profesorem języka francuskiego w
Szkole Wojskowej Aplikacyjnej w Warszawie z płacą złp. 2780.
C 1-o. Reskrypt Komisji Rządowej Wojny d. 17 listopada
1820 r. N° 3709/10321.
[C] 2-o. Świadectwo J. W-o Generała Adjutanta Rautenstrauch
z dn. 3/15 października 1835 r. N° 1239/6439
5-o. W r.1825 otrzymał podwyższenie płacy do 3200 złp.
rocznie jako profesor w b. Liceum Warszawskiem
D. Świadectwo Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i
Oświecenia Publ. z d. 30 stycznia 1825 r. N° 1531.
6-o. W r.1826 otrzymał podwyższenie płacy do 3300 złp. jako
profesor w b. Liceum Warszawskiem
E. Reskrypt tejże Komisji z dn. 23 września 1826 r. N° 1981/13916
7-o. W r.1829 otrzymał podwyższenie płacy do 3500 złp.
rocznie jako profesor w b. Liceum Warszawskiem
F. Reskrypt tejże Komisji z dn. 9 lutego 1829 r. N° 245/1757
8-o. Zostawał na posadzie profesora Liceum do zamknięcia
tejże szkoły i przeznaczony został przy nowej organizacji na profesora mającego
się otworzyć Instytutu Pedagogicznego z wyznaczeniem tymczasowo połowy
dawniejszej płacy, to jest złp. 1750.
G. Wypis z protokółu posiedzenia Rady Administracyjnej z d.
14/26 maja 1835 r. N° 6999/2617
9-o. W r. 1834 przeznaczony do Komitetu do rewizji Ksiąg
Bibljotecznych i Szkolnych.
H. Reskrypt Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, Duch. i
Ośw. Publ. z d. 15 marca 1834 r. N° 2389/10.442
10-o. W r. 1835 mianowany członkiem przybranym Komitetu
Egzaminacyjnego.
J. Reskrypt z d. 15/27 sierpnia 1835 r. N° 41651/8837
11-o. W r. 1836 d. 26 sierpnia uwolniony od służby, jaką
pełnił w b. Szkole Aplikacyjnej.
12-o. Wymówiono dalsze pobieranie połowy pensji z d. 1
stycznia 1837 r. z powodu, że nie mogło nastąpić dotąd pomieszczenie odpowiednie
i że fundusz, z którego takową płacę pobierał, na inny cel rozdysponowano.
K. Dymisja z tejże daty N° 1073
L. Reskrypt Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, Duch. i
Ośw. Publ. z d. 22 październ/ 3 listop. 1836 r. N° 14150/50669.
*)1 W oryginale dokumentu niniejszego
napisano : « W r. 1822 », co jest oczywistą omyłką (por. rodowód
M. Chopina, zamieszczony na stronie poprzedniej, p. a. oraz stan służby jego,
wymieniony na tejte stronie, p. 2).
[Troisième tableau, page 15 c) Synthèse]
[Colonne 1a/b/c] Lat/Miesięcy/Dni
*26/3/0
[Colonne 2] Jaką największą pobierał pensję, od której
opłacał składkę emeryt.
Jako profesor w Szkole aplikacyjnej złp. 2780.
Jako profesor b. Liceum Warszawskiego złp. 3500.
Razem złp. 6280 jak świadczą dowody lit. C., F., L.
[Colonne 3] Czy nie było przerwy
*Bez przerwy
[Colonne 4] Jaką ma familję
Ma małżonkę, a z dzieci dwie córki i syna w wieku
pełnoletnim
[Colonne 5] UWAGI
Od r. 1787, daty przybycia do Polski podług załączonego
dowodu lit. M., aż do r. 1810, czyli przez lat 23 trudnił się bez przerwy
wychowaniem młodzieży po domach prywatnych lub dawaniem lekcyj po pensjach, od
roku zaś 1810 do dnia dzisiejszego zajęty był służbą publiczną, to jest przez
lat 26 miesięcy 3, ogółem zatem lat 49 miesięcy 3 pracował w zawodzie nauczycielskim.
Dołąsza świadectwo przez Radę Ogólną Lekarską potwierdzone, jako Chopin podlega słabości suchot płucowych (sic), która to choroba w Jego wieku jest ciężką i nieulecsoną ut L.2.
[Sous les colonnes 1 à 5 : Envoi]
KOMISJA RZĄDOWA
Spraw Wewnętrznych, Duchownych i Oświecenia Publicznego
niniejszy wykaz stanu służby J. P. Mikołaja Chopin poźwiadcza w Warszawie, dnia
20 lutego/4 marca 1837 roku.
Dyrektor
Główny Presydujący
L.S. E. GOŁOWIN.
Dyrektor
Kancelarji, Referendarz Stanu
DESZERT.
Notes
A venir
A venir
Commentaires
La lecture du texte original montre
1) que la traduction de Gabriel Ladaique est bizarre ; si on compare les libellés correspondant au document A :
« A. Certificat Ministère Culte, Education Nationale du
3/9/1829 »
« A. Świadectwo Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i
Oświecenia Publicznego z d. 3 września 1829. »,
on voit que le style « petit-nègre » de Ladaique ne correspond
à rien ; le polonais étant une langue sans article, les rédacteurs ont
écrit quelque chose qui signifie « Attestation de la Commission gouvernementale [ce qui équivaut à « Ministère »] des
Affaires religieuses et de l’Education nationale ». Ce n’est certes pas
très grave.
2) qu’il a omis quelques détails qui ont leur importance
pour la compréhension d’un document relativement clair, mais pas totalement
(notamment du fait que nous n'avons pas à notre disposition la teneur des pièces justificatives) : par exemple les titres des deux signataires.
Création : 26 février 2014
Mise à jour : 7 novembre 2014
Révision : 25 juillet 2017
Auteur
: Jacques Richard
Blog :
Sur Frédéric Chopin Questions historiques et biographiques
Page :
Lien : http://surfredericchopin.blogspot.fr/2014/02/nicolas-chopin-dossier-pereswiet-p.html
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire